Ekoempatia,  jak nauczyć dziecko szacunku do roślin i zwierząt

Środowisko nas potrzebuje – na naukę nigdy nie jest za wcześnie

Nauka ekoempatii jest już nieodłącznym elementem edukacji przyrodniczej w klasach I-III, ale z powodzeniem można wprowadzać ją na etapie przedszkolnym. Dla dzieci, z natury ciekawych świata, proekologiczne postawy są często naturalne. Jak wskazują badania, dla wielu 8-latków, czynności takie jak segregowanie śmieci są zupełnie oczywiste – mali respondenci nauczyli się tego w przedszkolu i propagują te zachowania na co dzień.[2] Etap przedszkolny stanowi więc również dobry moment na wprowadzenie maluchów w świat roślin i zwierząt: naukę o ich znaczeniu, potrzebach i ochronie. Wiedzę tę dzieci najskuteczniej nabywają poprzez zabawę, ale też w praktyce, np. wspólnie dbając o przedszkolny ogródek, czy pomagając w opiece nad czworonożnym członkiem rodziny.

Dziecko częścią ekosystemu

W edukacji prowadzonej w duchu ekoempatii nie może zabraknąć wyjaśnienia, czym jest natura. Na początku warto uświadomić dziecku, że zarówno rośliny i zwierzęta, jak też i ono samo, stanowią część świata przyrody, którym rządzą pewne zależności. Maluch wtajemniczony w te procesy, będzie bardziej świadomy i wykazujący się empatią wobec roślin i zwierząt. Dzieci wyposażone w wiedzę o procesach zachodzących w ekosystemie szybciej pojmują, że troszcząc się o los roślin i zwierząt, dbają tak naprawdę o siebie oraz bliskich i naszą wspólną przyszłość. W przedszkolu dzieci powinny uczyć się o tym, że rośliny są nie tylko piękną ozdobą, czy pokarmem ale jednocześnie pomagają oczyszczać powietrze, którym oddychamy i spełniają wiele innych bardzo ważnych funkcji, a zwierzęta odczuwają podobnie jak ludzie. To, co nam wydaje się oczywistością, dla kilkulatka może być znakomitą ciekawostką, którą zapamięta na zawsze.

Angażująca nauka ekoempatii

Przyroda jest dla najmłodszych nie tylko źródłem ciekawostek – to ważny punkt emocjonalnego odniesienia. Pozytywne skojarzenia dzieci ze zwierzętami i naturą stanowią dobrą bazę dla dalszej edukacji proekologicznej, która przynosi najlepsze efekty, gdy prowadzona jest poprzez zabawę w grupie. Skuteczną metodą może być tu np. rysowanie. Chcąc przekazać dziecku wiedzę o bogactwie i złożoności natury, można wspólnie z nim narysować np. las, a w trakcie opowiedzieć o roślinach i zwierzętach, które go zamieszkują, w tym o gatunkach chronionych. Warto sięgnąć po wierszyki lub wierszowane zagadki o zwierzętach, a następnie zastanowić się wspólnie, z jakiego powodu ich bohaterowie są dla nas ważni (np. pszczoły zapylające rośliny i produkujące miód). Świat roślin dziecko najlepiej pozna w praktyce, np. pielęgnując ogródek czy ucząc się rozpoznawać ich gatunki na spacerze. Jako atrakcyjny dodatek można wprowadzić metody typu kalambury (np. dzieci bez słów odpowiadają na pytanie „co to znaczy dbać o rośliny?”) czy wspólne opracowywanie instrukcji podlewania kwiatów.

Już 5 milionów Kubusiowych Przyjaciół Natury

Troska o rośliny i zwierzęta to niejedyne zagadnienie, poruszane na zajęciach w przedszkolach i szkołach biorących udział w programie „Kubusiowi Przyjaciele Natury”. Każda zgłoszona do programu placówka może korzystać z bezpłatnych materiałów dydaktycznych, opracowanych przez metodyka, psychologa, dietetyka i specjalistę ds. ekologii. Pozwalają one na przeprowadzenie ciekawych zajęć, poświęconych naturze, czystości powietrza, segregowaniu śmieci, oszczędzaniu wody i energii, diecie bogatej w owoce i warzywa oraz aktywności fizycznej. W roku szkolnym 2019/20 program edukacyjny „Kubusiowi Przyjaciele Natury” prowadzony jest po raz 12. Bierze w nim udział 680 tys. przedszkolaków i 320 tys. uczniów klas I-III. Dzięki „Kubusiowym Przyjaciołom Natury” już 5 milionów dzieci w całej Polsce zdobyło wiedzę o tym, jak być odpowiedzialnym i świadomym mieszkańcem Ziemi. Zapisy do nowej edycji programu rozpoczną się jesienią.

[1] Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES), Global Assessment Report on Biodiversity and Ecosystem Services, maj 2019 r., https://ipbes.net/global-assessment [dostęp: 9.03.2020 r.].

[2] Nielsen, Ekologia oczami dzieci, badanie nt. roli, jaką ekologia odgrywa w codziennym życiu, przeprowadzone na grupie stołecznych 8-latków, listopad 2018, https://www.nielsen.com/pl/pl/insights/article/2018/ecology-through-the-eyes-of-children/ [dostęp: 9.03.2020 r.].

Marta Radomska