Ludność żydowska na Ziemi Gostynińskiej

Na terenie Gostynina i Gąbina istniały dość znaczne skupiska ludności pochodzenia żydowskiego. Wiadomości na ten temat znajdziemy w książce „Dzieje Gostynina i Ziemi Gostynińskiej” pod redakcją dr. Mariana Chudzyńskiego w rozdziale „Gostynin i Ziemia Gostynińska w latach 1462–1793”, którego autorem jest Janusz Szczepański.

Pierwsi Żydzi w Gostyninie pojawili się już w XV wieku. Niedługo później, bo w 1507 roku pojawiła się również gmina żydowska w Gąbinie. Z „Najstarszego rejestru osiedli żydowskich w Polsce” M. Horna, który opublikowany został w „Biuletynie Żydowskiego Instytutu Historycznego” w 1974, dowiadujemy się, że w 1765 roku gmina żydowska w Gąbinie liczyła 395 osób.

Miejska i wiejska ludność żydowska podlegała kahałowi, który stał na czele zarządu każdej gminy żydowskiej. Na czele kahału stał rabin, któremu podlegała starszyzna wybierana spośród wpływowych rzemieślników i kupców oraz znawców wiedzy teologicznej. Do głównych zadań kahału należało: reprezentowanie gminy żydowskiej w formalnych kontaktach z miejscową ludnością, rozkładanie podatków nakładanych na gminę żydowską pomiędzy jej poszczególnych członków, prowadzenie działalności gospodarczej, rozstrzyganie konfliktów oraz pożyczanie pieniędzy (nie tylko osobom wyznania mojżeszowego, ale nawet szlachcie i duchowieństwu Ziemi Gostynińskiej).

Dążenie do utrzymania odrębności religijnej i kulturalnej oraz ożywiona działalność gospodarcza prowadzona przez gminy żydowskie w Gąbinie i Gostyninie wywoływały liczne konflikty z miejscowymi przedstawicielami szlachty i ziemiaństwa. W księgach miejskich nie brak również skarg ludności wyznania mojżeszowego na akty przemocy fizycznej, utrudnianie działalności handlowej oraz na rytualne zwyczaje Żydów.

Za tydzień o budownictwie sakralnym Ziemi Gostynińskiej od XVI do XVIII wieku.